මුතුන්මිත්තන්ගේ මිත්‍යා කතා සහ ජනප්‍රවාදයන් ලොවටම පෙන්වා දුන් චිනුවා ඇචබේ (365)

post-title

අප්‍රිකානු ලේඛන සාහිත්‍යට ඉමහත් සේවයක් සිදු කල සාහිත්‍යධරයන් අතර නයිජිරියානු ජාතික චිනුවා ඇචබේ ප්‍රධාන වේ. නවකතාකරුවකු ලෙස ඔහු ජනප්‍රිය වූ අතර ඔහු සැමවිටම තම පන්හිඳ හැසිරුවේ අප්‍රිකානු ජනයා උදෙසා වුවත් ලෝකයේ විවිධ භාෂාවන් 40 කට වැඩි ප්‍රමාණයකට පරිවර්තනය වී ඇත. 1930 නොවැම්බර් 15 ඔහු නැගෙනහිර නයිජීරියාවේ ඔගිඩි වල උපත ලැබූ අතර ඉග්‍රෝ ගෝත්‍රයට අයිතිවුවකු විය. යෙසායා ඔක්ස්වර් අචබේ සහ ජැනට් ඉලියෝග්බුනම් වූ ඔහුගේ දෙමව්පියන් බ්‍රිතාන්‍ය රාජ්‍යයේ නියෝජිතයින් වූ අතර තම සම්ප්‍රධායික අගමැ අතහැර ක්‍රිස්තියානු ආගමට බැඳුනු නමුදු චිනුවා නයිජීරියාවේ සම්ප්‍රධායික විශ්වාසයන් පිලිබඳ කුතුහලයෙන් සිටියේය. උමුවියාහි රජයේ විද්‍යාලයක තම අධ්‍යාපනය ලැබූ ඔහු පසුකාලීනව 1954 ඩි නයිජීරියාවේ ඉබදාන් විශ්ව විද්‍යාලයේ උසස් අධ්‍යාපනය ලැබිය. නයිජිරියානු ගුවන් විදුලි සේවයේ සේවය කරන කාලයේදී ඔහු තම ප්‍රථම නවකතාව වූ Things Fall Apart කෘතිය 1959 දී රචනා කළේය.එහි අන්තර්ගතය වන්නේ බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයේ මුල් අවධියේදී සිදුවූ වෙනස්වීම් වලට අනුගත වීමට අපෝසත් වූ සම්ප්‍රධායික රණශුරයකුගේ කතාවකි.මෙම කතාව සැමගේ පිළිගැනීමට ලක්වූ අතර Biyi Ban-dale විසින් නාට්‍යයකට ද යොදා ගත්තේය.පසුව එය 1997 දී නයිජිරියානු කාර්ය සාධක චිත්‍රාගාර වැඩමුළුවේදී නාට්‍ය රඟදැක්වූ අතර 1999 දී කෙනඩි මධ්‍යස්ථානයේදී අප්‍රිකානු ඔඩිසි නාට්‍ය මාලාවේ කොටස ලෙස එක්සත් ජනපදයේදී එළිදක්වන ලදී. ඔහු බ්‍රිතාන්‍ය කතෘවරුන් වූ ජෝසෆ් කොන්රාඩ් සහ ජෝන් බුකන් විසින් අප්‍රිකාව පිලිබඳ රචනා කරන ලද කෘතීන් පිලිබඳ විරෝධය පල කලේ අප්‍රිකානු සමාජ සංස්ථාව සහ මිනිසුන් පිලිබඳ සාවද්‍ය තොරතුරු පල කල නිසාය. 1960 දශකයේ අග භාගය වන විට දේශපාලන සිදුවීම් හේතුවෙන් නයිජීරියාවේ නිදහස කෙමෙන් අහිමිවන්නට විය.ඒ වන විට නයිජිරියානු දේශපාලනයේ ප්‍රමුඛ පුරෝගාමිකයකු වූ ඉග්බෝට දැනුනේ නයිජීරියාවේ මුස්ලිම් හවුස් ජාතිකයින් ඉග්බෝස් දෙවන පන්තියේ පුරවැසියන් ලෙස සලකන බවයි.මේ ඔස්සේ අචබේ විසින් A Man of the People කෘතිය 1966 දී ගොඩ නැගීමට පාදක විය.මෙය වංචනික දේශපාලනික නායකයකු වටා ගෙතුණු කතාවක් වන අතර පැරණි දේශපාලනය ඉවත්වී මිලිටරි පාලනයකට රට පත්වූ අවස්ථාවේදී මෙම පොත ප්‍රකාශනයට පත් කළේය. 1967 -70 වකවානුවේදී බ්‍රයෆා රාජ්‍ය නයිජීරියාවෙන් වෙන් වුන අතර අචබේ බ්‍රයෆා හි තානාපතිවරයකු ලෙස ක්‍රියා කළේය.ඔහු විවිධ රටවලට ගොස් සාගින්නෙන් සිටි මිනිසුන් සහ දරුවන් පිලිබඳ සොයා බැලු අතර විශේෂයෙන් මරා දමන අද ඉග්බෝ දරුවන් වෙනුවෙන් සාකච්ජා දියත් කළේය.ඔහු බ්‍රයෆන් අරගලය පිලිබඳ පුවත්පත්වලට සහ සඟරා වලට කවි සහ ලිපි ලියු අතර පසුව නයිජිරියානු කවියකු වන ක්‍රිස්ටෝපර් ඔකිග්බෝ හා එක්වී සයිටඩෙල් මුද්‍රණාලය ආරම්භ කළේය. එම අවස්ථාවේදී (1969) ඔහු මාධ්‍යයට පැවසුවේ මේ අවස්ථාවේ නවකතාවක් ලිවිම ප්‍රශ්නයක් නොවන බවයි. "මට දැන් නවකතාවක් ලිවිය නොහැක. මට අවශ්‍ය නැත. මට අවශ්‍ය වුවද ලිවිය නොහැකි විය. මට පුළුවන් කවි ලියන්න මගේ මනෝභාවයට අනුකුලව කෙටි තිවර හෑ වැඩි යමක් ඒ ඔස්සේ කිරීමට මට මේ අවස්තාව ලබා ගත හැකිය." ඒ ඔස්සේ එම කාලය තුළ කවි වෙළුම් තුනක්, කෙටි කතා හා ළමා කතා එකතුවක් ද ලේඛන සාහිත්‍යයට දයාද විය. බ්‍රියාෆා ජනරජයේ බිඳ වැටීමෙන් පසු අචබේ නුසුකාහි විශ්ව විද්‍යාලයේ දිගටම වැඩ කල අතර හයිමන් ජාතික අධ්‍යාපනික පොත් ලේඛකයින්ගේ ශ්‍රේණියට තම රචනා ඔස්සේ සේවය කළේය.මන්ද එය තරුණ අප්‍රිකානු ලේඛකයින්ගේ වෘත්තීය ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් වූ නිසාය.1972 දී එක්සත් ජනපදයේ ඇමර්හාස්ට් හි විශ්ව විද්‍යාලයේ ඉංග්‍රීසි ආචාර්යවරයකු ලෙස පත්වීම් ලදහ.1975 ඩි කනෙක්ටිකට් විශ්වවිද්‍යාලයේ ආචාර්යවරයකු වී නැවතත් 1967 ඩි නයිජිරියානු විශ්වවිද්‍යාලයට අනුගත විය. 1987 දී Anthills of Savanna කෘතිය රචනා කල අතර එයට පාදක වී ඇත්තේ බටහිර අප්‍රිකානු රටක ළමාවියේ පටන් ජිවත් වූ මිතුරන් තිදෙනෙකු ගේ කතාවකි.එය ප්‍රකාශයට පත්කිරීමෙන් පසු ඔහු නැවත එක්සත් ජනපදයේ ස්ටෑන්ෆර්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලය ,ඩාර්ට්මුත් විද්‍යාලය ,සහ වෙනත් විශ්ව විද්‍යාල කිහිපයකම ආචාර්ය තනතුර දැරිය. 1990 දීසිය 60 වන උපන් දිනය සැමරීමට නයිජීරියාවට පැමිණි ගමනේදී රිය අනතුරකට පත්වී අංශබාග රෝගයට පත්විය. පසුව නැවත එක්සත් ජනපදයට ගොස් සුවවී 1999 දී නයිජීරියාවට පැමිණි ඔහුට මුතුන්මිත්තන්ගේ මිත්‍යා කතා සහ ජනප්‍රවාදයන් ලොවටම පෙන්වා දීම හේතුකොට ගෙන ඔහුගේ උපන් ගම වූ ඔගිඩියෙන් උපහාර ලැබිය. ඔහු විසින් රචිත වෙළුම් තුනකින් යුක්ත වූ Home and Exile කෘතිය ඔක්ස්වාර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලය මගින් ප්‍රකාශනයට පත්විය.

Top